Mâm cơm cúng giỗ gồm những gì thì bao gồm 4 món bắt buộc là Hầm, Thịt luộc, Xào, Kho. Mâm cơm cúng giỗ truyền thống bao gồm 2 mặn, 2 nhạt , 1 canh và 1 đĩa xôi. Nghi thức tiếp theo là đọc văn khấn cúng giỗ, sau đó vái 3 vái tạ rồi lui xuống, đợi nhang tàn mới hạ lễ chuẩn bị cỗ cho khách.
Cúng giỗ gồm những gì: Mâm cơm cúng, văn khấn, bài cúng, sắm lễ, thủ tục nghi thức
Table of Contents
Những điều cần biết về mâm cơm cúng giỗ gồm những gì?
Click để hiển thị dàn ý chính bài viết
Với một nền văn hoá tâm linh đa dạng như nước ta thì việc cúng kiến lễ lộc cũng là một nét văn hoá truyền thống được truyền lại hàng nghìn đời nay. Và một trong những lễ cúng quen thuộc nhất trong mọi gia đình chính là cũng giỗ. Hãy cùng Massageishealthy tìm hiểu chi tiết hơn về việc chuẩn bị cúng giỗ nhé các bạn!
I. Ý nghĩa của việc cúng giỗ?
Từ xa xưa đến nay, cúng giỗ là một nét văn hóa trong phong tục thờ cúng tổ tiên của người Á đông. Tục cúng giỗ được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, không ai được quên và không thể không làm.
Ngày cúng giỗ được xem là ngày thể hiện tấm lòng thương xót, tưởng nhớ của người còn sống gửi đến người đã khuất.
Ý nghĩa của việc cúng giỗ?
Cho nên, đây cũng là dịp để con cháu tụ tập, sum vầy bên nhau, giúp gắn kết tình cảm gia đình, anh em, dòng họ, đồng nghiệp. Vì thế, dù có điều kiện hay không, làm giỗ lớn hay nhỏ cũng được, nhưng tuyệt đối bạn không được quên ngày làm giỗ.
Và để ngày giỗ được trọn vẹn, chu đáo, không sai sót gì thì mọi người trong đại gia đình thường ngồi họp bàn với nhau về những công việc cần làm, thực đơn mâm cơm cúng giỗ trước đó một ngày.
II. Những ngày quan trọng cần nhớ khi cúng giỗ
1/ Giỗ đầu (Tiểu Tường) là gì?
Giỗ Đầu gọi là Tiểu Tường (chữ Hán: 小祥), là ngày giỗ đầu tiên sau ngày người mất đúng một năm, nằm trong thời kỳ tang, là một ngày giỗ vẫn còn bi ai, sầu thảm.
Thời gian một năm vẫn chưa đủ để làm khuây khỏa những nỗi đau buồn, xót xa tủi hận trong lòng của những người thân. Trong ngày Giỗ Đầu, người ta thường tổ chức trang nghiêm không kém gì so với ngày để tang năm trước, con cháu vẫn mặc đồ tang phục.
Lúc tế lễ và khấn Gia tiên, những người thân thiết của người quá cỗ cũng khóc giống như ngày đưa tang ở năm trước. Nhà có điều kiện thì có thể thuê cả đội kèn trống nữa.
Văn khấn và thực đơn cúng đám giỗ – Các món ăn đãi tiệc ngày giỗ
2/ Giỗ hết (Đại Tường) là gì?
Giỗ Hết gọi là Đại Tường (chữ Hán: 大祥), là ngày giỗ sau ngày người mất hai năm, vẫn nằm trong thời kỳ tang. Thời gian hai năm cũng vẫn chưa đủ để hàn gắn những vết thương trong lòng những người còn sống. Trong lễ này, người ta vẫn tổ chức trang nghiêm.
Lúc tế lễ người được giỗ và Gia tiên, con cháu vẫn mặc đồ tang phục và vẫn khóc giống như Giỗ Đầu và ngày đưa tang, vẫn bi ai sầu thảm chẳng kém gì Giỗ Đầu. Nhà có điều kiện thì có thể thuê cả đội kèn trống nữa.
3/ Giỗ thường (Cát Kỵ) là gì?
Giỗ Thường còn gọi là ngày Cát Kỵ (chữ Hán: 吉忌), là ngày giỗ sau ngày người mất từ ba năm trở đi. Cát kỵ nghĩa là Giỗ lành.
Trong lễ giỗ này, con cháu chỉ mặc đồ thường phục, không khóc như ngày đưa ma nữa, không còn cảnh bi ai, sầu thảm, là dịp để con cháu người quá cố sum họp để tưởng nhớ người đã khuất và diện mời khách không còn rộng rãi như hai lễ Tiểu Tường và Đại Tường.
Ngày giỗ thường được duy trì đến hết năm đời. Đến sau năm đời, vong linh người quá cố được siêu thoát, đầu thai hóa kiếp trở lại nên không cần thiết phải cúng giỗ nữa mà nạp chung vào kỳ xuân tế.
Giỗ Thường còn gọi là ngày Cát Kỵ
III. Mâm cơm cúng giỗ cần những gì?
1. Mâm cơm cúng giỗ miền Nam gồm những gì?
Dịp cúng giỗ tổ tiên, chẳng ai hiểu rõ ông bà thời xa xưa khi vào Nam thích ăn món gì, chế biến các vật tư ra sao, nhưng tùy hoàn cảnh mà có bốn món: Hầm, Thịt luộc, Xào, Kho.
Nên hiểu không phải là dâng cúng cho cha mẹ đã quá cố nhưng là cho tổ tiên đời ông cố của gia chủ, hiểu ngầm rằng những bà con xa gần thời xa xưa cũng được tham dự, vì vậy, nếu cúng 3 mâm ở 3 bàn thờ (giữa, bên trái, bên mặt), hoặc 1 bàn thờ, thì thức ăn phải giống nhau.
Mâm cơm cúng giỗ miền Nam
- Món kho thường là thịt heo, cá lóc, kho với nước dừa để gợi phong vị miền Nam.
- Món thịt luộc là thịt ba chỉ, xắt mỏng.
- Món hầm, tức là thịt heo hầm, thường là giò heo hầm măng tre Mạnh Tông, loại măng ngon nhất của Nam Bộ (gợi tích ông Mạnh Tông trong nhị thập tứ hiếu).
- Xào là món thịt bị câu thúc về hình thức: xào chua, xào mặn, với rau cải đồ lòng, hoặc tôm, gần như tuyệt đối không dùng thịt rừng.
2. Mâm cơm cúng ngày giỗ miền Bắc có món gì?
Với mâm cỗ giỗ truyền thống miền bắc thì đây gần như là tất cả các món bạn có thể gặp trên hầu hết mâm cỗ ở các gia đình miền bắc từ xưa đến nay:
- Cơm trắng, Xôi gấc (ăn kèm với giò, chả)
- Xôi vò, chè đường
- Một con cua và một quả trứng bày chung trên một đĩa
- Bánh dầy đậu
- Chả quế
- Thịt quay, Bê thui (chấm tương gừng)
- Giò lụa hay giò bò thì là, Giò thủ, Giò bì
- Thịt kho tầu
- Chân giò (giò heo) hầm măng khô, mộc nhĩ
- Chả giò cua bể + bún
- Gà quay hay gà luộc (chặt miếng, sắp vào một chiếc đĩa sâu, những miếng đẹp và có da thì nằm sát đáy đĩa, rồi úp ngược đĩa gà này vào một chiếc đĩa trảng khác, cho ngon mắt)
- Thịt đông, dưa chua (nếu cúng giỗ vào mùa lạnh)
- Nem dê (làm bằng thịt bò nhưng gọi là nem dê)
- Tôm sú hay tôm càng rim
- Tôm thịt xào nấm đông cô, đậu ve, cà rốt, su hào
- Lươn om với bắp chuối bào
- Nộm măng (+ tôm, thịt, khế thái dọc, mè rang)
- Miến xào lòng gà (+ mộc nhĩ)
- Món bóng cá nhồi giò sống hay bóng lợn (canh bóng, nấu với rau củ, nấm, mộc nhĩ)
- Xà lách búp, cà chua, dưa deo (chấm nước tôm rim)
Mâm cơm cúng ngày giỗ miền Bắc
3. Mâm cơm cúng giỗ miền Trung như thế nào?
Người miền Trung nổi tiếng cầu kỳ trong các món ăn, nhất là Huế có sự ảnh hưởng lớn từ cung đình Huế từ các triều đại xưa. Do đó món ăn cũng có phần cầu kỳ không kém khi làm mâm cúng giỗ.
Các món cúng sẽ được phân ra làm 04 loại là: món xào, món canh, món ăn từ thịt, món từ tôm cá:
- Thịt vịt luộc chấm nước mắm gừng
- Thịt gà bóp với rau răm tiêu muối
- Thịt heo luộc với mắm tôm, kèm với rau sống, vã xắt lát
- Thịt heo quay
- Thịt gà ru ty
- Thịt bò nướng
- Thịt heo kho rim
- Thịt heo kho nước với sã và đậu phụng
- Bánh tráng ram (người Nam gọi là chả giò, loại bánh trán cuốn thịt băm rồi chiên dầu ăn cho vàng)
- Nem chả
- Cá chiên khúc
- Cá thu hay cá to chặt khúc kho nước
- Tôm rim hay tôm rang
- Vã trộn với tôm
- Canh ổ khoa nhồi thịt
- Canh bún nổi giò heo hay nấu với lòng gà, vịt
- Canh củ hầm thịt bò
- Thường là món củ hay légume xào với thịt heo nạc, có khi thịt bò hay tôm
- Đậu cô ve, Su
- Xà lách bóp thịt bò với dầu dấm
- Đậu trắng, Khoai tây chiên
- Món khoai Tây, với hành Tây nấu với thịt gà hay bò theo kiểu Ấn Độ gọi là món Cà ry.(người ta thường ăn với bánh mì)
Mâm cơm cúng giỗ miền Trung
IV. Những món ăn thường gặp trong mâm cơm cúng giỗ
Mặc dù có sự khác biệt giữa 3 miền nhưng ngày nay việc lựa chọn món ăn cúng giỗ cũng trở nên đơn giản hơn rất nhiều so với lúc trước. Bạn sẽ dễ dàng thấy những món ăn dưới đây xuất hiện trên các mâm cỗ mà mình tham dự, cụ thể như:
1. Nem rán kiểu Bắc.
Nếu phải kể đến món ăn ngon để nấu trong tiệc đám giỗ thì chúng ta không thể nào không kể đến món nem rán kiểu Bắc được.
Món nen rán từ lâu đã là một món ăn không thể thiếu trong mỗi bữa tiệc đám hỏi, cúng giỗ mà còn là món ăn hàng ngày của rất nhiều gia đình. Bạn hãy lưu món nem rán lại và làm thử món này nếu có cơ hội nhé.
2. Nộm gà xé phay
Nộm là món ăn giúp cho khách khứa của bạn cảm thấy đỡ ngán khi ăn quá nhiều các món dầu mỡ. Và món nộm gà xé phay sẽ là món không chê vào đâu được với vị chua chua, ngọt ngọt, bùi bùi vô cùng dễ ăn.
Nộm gà xé phay
3. Canh gà với hạt sen
Thay vì bạn sẽ nấu canh măng, canh khoai như trước đây, bạn có thể nấu món canh hạt sen. Cách làm món canh gà hạt sen vô cùng đơn giản.
Bạn chỉ cần chuẩn bị sen tươi, ngâm đến khi nó mềm là cho hạt sen vào nồi nước ninh gà cùng một số nguyên liệu khác là được. Đây là món ăn có vị hơi thanh thanh rất thích hợp để nấu vào mùa hè đó.
4. Gà nướng xốt mayonaise
Món thịt gà trước đây thay vì luộc, rán. Bạn có thể chế biến theo kiểu khác để bàn cỗ nhà bạn trở lên sang trọng, đẹp mắt hơn. Và món gà nước xốt mayonaise sẽ giúp bạn làm điều đó.
5. Gỏi cuốn
Gỏi cuốn là một trong những món được người miền Nam cực kỳ yêu thích. Đây là món ăn rất thích hợp để làm vào những ngày nóng để đãi khách.
Gỏi cuốn
6. Gà 3 món
Gà ba món là món gà luộc, gà xé phay và miến gà. Đây là 3 món ăn không thể nào không có trong các món ăn đãi tiệc đám giỗ. Nhất là món gà luộc và món miến gà đấy các bạn ạ. Đừng quên ghi chú ba món này vào sổ tay của mình nhé.
7. Món nướng
Những món thịt heo được tẩm gia vị rồi nước dưới bếp than hồng thơm phức sẽ khiến ai nhìn thôi cũng phải chảy cả nước dãi rồi. Món thịt heo sau khi được nướng cho lên đĩa rau mùi rồi ăn cùng với nước chấm và rau thơm sẽ là món ăn để đãi tiệc vừa dễ làm mà lại không tốn thời gian.
Ngoài ra, ngoài thịt heo, bạn có thể nướng thịt gà, thịt bò cuộn với kim chi hay các đồ hải sản nhưu tôm, cua…đều là món nướng ngon tuyệt.
8. Các món xôi
Như là linh hồn của bàn tiệc, các món xôi là phần không thể thiếu trong những bữa tiệc đám giỗ. Xôi có rất nhiều loại, bạn có thể làm xôi gấc, xôi đỗ đen, xôi lạc, xôi đỗ xanh….mỗi món lại có hương vị đặc trưng riêng.
Tuy nhiên, Massageishealthy khuyên bạn nên nấu xôi lạc hoặc xôi đỗ xanh vì đây là hai món đơn giản, dễ làm mà được rất nhiều người lựa chọn để nấu.
Các món xôi
9. Món tráng miệng
Khi nhắc đến món tráng miệng thì có lẽ ai cũng sẽ nghĩ đến những món hoa quả. Món tráng miệng thường được làm trong đãi tiệc đám giỗ đó chính là món dưa hấu và quýt Mĩ. Đây là hay món có thể ăn được cả vào mùa hè và mùa đông.
Tuy nhiên, bạn cũng có thể nấu các món như chè, sữa chua, thạch hay các món bánh tâm có vị thanh nhẹ như bánh đậu, bánh pudding…vv.
V. Gợi ý thực đơn làm mâm cơm cúng giỗ dễ làm
Thực đơn 1
- Gỏi gà xé phay.
- Cháo gà
- Giò heo muối chiên giòn ăn với kim chi.
- Miến xào.
- Thịt bì xào hành tây.
Thực đơn 2
- Nộm rau củ.
- Xôi lạc.
- Thịt gà luộc.
- Canh xương nấu măng.
- Nộm đu đủ.
- Tôm tẩm bột chiên xù.
Thực đơn 3
- Salad trộn.
- Thịt gà luộc.
- Tôm hấp sả.
- Thịt bê xào me
- Nem rán.
- Canh măng.
- Măng xào mực.
- Xôi yến.
Thực đơn cúng ngày đám giỗ
Thực đơn 4
- Canh gà nấu ngô.
- Thịt gà luộc.
- Tôm chiên giòn.
- Miến trộn kiểu Thái.
- Canh thập cẩm.
- Xôi vò.
- Hoa quả tráng miệng.
Thực đơn 5
- Xôi gấc.
- Canh măng nấu xương.
- Chả cá.
- Cá nướng.
- Mực chiên giòn.
- Chân giò hun khói.
- Thịt thỏ xào xả.
- Thịt gà luộc.
- Món tráng miệng.
Thực đơn 6
- Xôi đỗ xanh.
- Thịt gà luộc.
- Nộm đu đủ.
- Vịt om sấu.
- Thịt bò xào hành tây.
- Miến xào mực.
- Bò lúc lắc chiên khoai tây.
- Nấm xào rau cải.
- Hoa quả tráng miệng.
Thực đơn mâm cỗ 7
- Xôi vò chè đường: cúng chay sau đó là ăn tráng miệng
- Gà hấp muối
- Nước hấp gà thì nấu súp ngô nấm
- Sườn ram chua ngọt (rưới sốt tiêu cho lạ miệng)
- Nước ninh sườn thì nấu bóng thả mọc
- Miến trộn tôm thịt
- Tôm chiên xù (bột bao trộn vừng cho thơm)
- Cải chíp xào nấm.
Thực đơn 8
- Gà luộc hoặc gà quay
- Tôm hấp, chả mực, vịt hầm
- Xào thập cẩm, hoa bí xào, hoa thiên lý xào
- Bún cuốn tôm thịt, nem
- Canh măng, canh thiên lý.
- Canh miến
- Xôi vò, bánh bột lọc, bánh tẻ
- Hoa quả tráng miệng.
Xin thực đơn làm cỗ giỗ chạp
VI. Những kiêng kị khi làm mâm cơm cúng giỗ
- Khi làm mâm cơm cúng giỗ cho người đã khuất nên tránh chọn món kiêng kỵ.
- Và những món mà người trên không thích ăn ngày còn sống.
- Tuyệt đối không nêm nếm thức ăn, ăn thử các món để làm cơm cúng gia tiên.
- Trên mâm cơm cúng giỗ, không đặt những món gỏi, sống hay có mùi tanh.
- Không lên mâm cúng các món từ cá mè, cá sông.
- Mâm cơm cúng giỗ phải được đặt riêng, bày trên những bát đĩa, đĩa mới.
- Nếu có bộ bát đũa riêng cho việc cúng bái càng tốt.
- Tránh dùng chung với chén đũa thừa ngày sử dụng.
- Không sử dụng đồ đóng hộp, các món ăn đặt sẵn ngoài nhà hàng để vào mâm cúng giỗ.
Những kiêng kị khi làm mâm cơm cúng giỗ
VII. Bài văn khấn trong ngày cũng giỗ như thế nào ?
Dưới đây là mẫu bài cũng mà các gia chủ có thể dùng trong dịp cũng giỗ:
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Con kính lạy Tổ Tiên nội ngoại họ………………………………………………….
Tín chủ (chúng) con là……………………………………Tuổi………………………
Ngụ tại………………………………………………………………………………….
Hôm nay là ngày ………tháng ………năm…………………………(Âm lịch).
Là chính ngày Cát Kỵ của……………………………………………………………
Thiết nghĩ…………………. vắng xa trần thế, không thấy âm dung.
Năm qua tháng lại ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ.
Ngày Cát Kỵ, hôm nay chúng con và toàn gia con cháu thành tâm sắm lễ, quả cau, lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương dâng lên trước án thành khẩn kính mời…………………………………………………………
Mất ngày ……..tháng…….năm…………………………(Âm lịch).
Mộ phần táng tại…………………………………………………………………
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia cảnh hưng long thịnh vượng.
Con lại xin kính mời các vị Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Huynh Đệ, Cô Di, Tỷ Muội và toàn thể các Hương hồn gia tiên đồng lai hâm hưởng.
Tín chủ con lại xin kính mời ngài Thổ Công, Táo Quân và chư vị Linh thần đồng lai giám cách thượng hưởng.
Tín chủ lại mời các vị vong linh Tiền chủ, Hậu chủ nhà này, đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
Hy vọng với những thông tin trên bạn sẽ hiểu rõ hơn về phong tục cúng giỗ và có nhưng sự chuẩn bị chu đáo, đầy đủ nhất để có một lễ cúng giỗ ý nghĩa cho tổ tiên của mình.
